قربان شادی معروف به قربان باتر

مجموعه: مشاهیر
منتشر شده در چهارشنبه, 08 خرداد 1392 11:47
تعداد بازدید: 2408

 

 

 

ستاربردی فجوری
این ایمیل آدرس توسط سیستم ضد اسپم محافظت شده است. شما میباید جاوا اسکریپت خود را فعال نمایید

مردی ازدیار روستای امند خراسان

ستاربردی فجوریقربان شادی معروف به قربان باتر و قربان خان وی فرزند شادی خان از طایفه گوگلان است که درسال 1277 خورشیدی در روستای امند متولد شد. خانواده وی نسل اندر نسل خان بوده و برای کمک به مردم دیار و روستای خود تلاش کرده اند.

قربان شادی در اواخر سلطنت قاجاریه در روستای محروم امند از شهرستان آشخانه خراسان به دنیا آمد. این روستا درحدود 70کیلومتر باشهرستان آشخانه فاصله دارد. امروزه این روستا یکی از روستاهای پر جمیعت منطقه است که دارای مدارس ابتدایی و راهنمایی نیز می باشد. سایر امکانات دولتی نیز در این روستا به قدر کفایت وجود دارد. خانواده شادی بیشتر به کشاورزی و دامداری پرداخته اند.

شادی خان صاحب سه فرزند پسر شد که یکی از آنها قربان شادی بود. وی بیشتر به کار دامداری و اندکی هم به کار کشاورزی می پرداخت، در حالی که برادرش مهدی خان اغلب به کشاورزی اشتغال داشت. فرزند سومی نیز متولد شده بود که تویلی نام داشت، ایشان قبل ازازدواج فوت کرد. بسیاری از مردم اعتقاد دارند که قربان شادی یارم (نیمه) پادشاه بود. شخصی بسیار با اقتدار و صاحب نفوذ بود که روستاهای چشمه، محمدجان، قره قانلی، امند و گرماب تحت نفوذ وی بودند. در این خصوص گفته می شود که نفوذ وی بگونه ای بود که اگر در منطقه جرگلان و یا تلوهم مشکلی پیش می آمد، با حضور ایشان آن موضوع به راحتی رفع می شد. این نفوذ کلام و شخصیت وی حتی در مراوه تپه،کلاله و گنبد نیز وجود داشت. پس از مرگ دردی خان، خان روستای اینجه و دشتک ، آن حوزه نیز زیر نفوذ قربان شادی در آمد. البته ناگفته نماند که دردی خان قبل از مرگ خود در بسیاری از مراسم ها و جشن ها و... که توان حضور نداشت، قربان شادی را به عنوان نماینده خود می فرستاد. قربان شادی نوجوانی وجوانی خود را میان ایل خود ودریک خانواده معتبر به پایان رسانید. سپس در اجتماع آن زمان از شخصیت های تاثیرگزار بوده

است.ایل وطایفه آنها تحت حکومت خوانین بجنورد قرارداشتند.آنها نیزروابط حسنه ای با خوانین بجنورد داشته اند. خوانین بجنورد نیزبرای تسهیل روابط خود حتی وصلت هایی نیز باتراکمه داشته اند. مسلما ایجاد این وصلت ها موجبات رفت آمد بین دوگروه تسهیل بخشیده بود که حتی خوانین بجنورد بعضی مواقع که ازطرف دولت جهت جمع آوری مالیات تحت فشار قرار می گرفتند, با یک لشگرکشی فرمایشی مالیات جمع می کردند که شاید هزینه لشگرکشی بیش ازمالیات جمع آوری شده بود.(توحدی،کلیم الله،حرکت تاریخی کرد به خراسان،ص67.) این روابط حسنه باعث شده بود که سردارمعزز درشورش خدوسرداردرمنطقه خراسان،برای سرکوبی این شورش ازترکمنان درخواست کمک نماید.ازخوانین ترکمن که برای کمک راهی شدند می توان به قربان شادی خان معروف به قربان باتر،قره جه خان،ایلی خان،ارازخان گلی داغ ودردی خان ازاینچه و... اشاره کرد.(احمد عضدی،خشم وغارات،ص220.) همچنین وقتی که جان محمد خان دولودرسال 1304خورشیدی فرمانده لشگر شرق(خراسان)شد،ضمن جنایات دیگر خود به طمع اموال سردار معزز بجنوردی، درصدد پرونده سازی علیه وی برآمد.که آخرالامرنیز سبب نابودی خانواده سردار معزز رافراهم کرد وسراورابردار برد .(رزم آرا،اسماعیل ،سرنوشت جان محمد خان ،ماهنامه حافظ ،شماره46 ص19.)در این گیرو دارکه سردار معزز به همراه جمعی از نزدیکترین افرادش دست گیر وبه مشهد اعزام شدند.گروهی از هواداران وی از جمله ترکمنهای هوا خواه وی بجنورد را در محاصره درآوردند.این گروه اعتقاد داشتند که سردار معزز وخانواده اش چندین سال حاکم منطقه بوده اند وحکومت را حق آنها می دانستند .از میان ترکمنهای هوا خواه می توان به قربان شادی،عالی یارخان مخدوم خان ،محمد لاغرخان وحاجی شیخی خان اشاره کرد . قربان شادی دراین دوران از جوانترین افرادی بوده که حدود 27سال سن داشته و این گروه هارارهبری می کرد.هرچندکه نتیجه این شورش به سود سردار معزز تمام نشد وترکمنها بافرارسیدن عید قربان مراجعت کردند. (احمد عضدی،خشم وغارات،ص381) اما آنچه که مسلم است ترکمنها دراین واقعه به یاری سردار معززشتافتند که نتیجه آن بعد ها حمله جان محمد خان به منطقه خود آنها یعنی منطقه ترکمن صحرابود. قشون جان محمدخان دولو،بعدازخراسان متوجه ترکمن صحراشد.آنهادرمسيرقشون کشي خودبه اولين روستاي گوکلان ها يعني اينچه وامند واردشدند.رئيس وبزرگ اين روستاهادردي خان يانق وقربان شادی ودیگران که سرد وگرم روزگارراچشيده بودند.بنارابرتسلیم گذاشتند.چراکه حامی آنهاسردارمعزز بجنوردی به دست جان محمدخان کشته شده بود.به هرحال قشون پس ازيک شب استراحت دراينچه وامند به طرف روستاي گليداغ به حرکت درآمد.خان گليداغ دراین زمان کوچک خان نام داشت.وي پس ازاطلاع ازاين قشون کشي وپيامي که دردي خان فرستاده بود،باهمراهي نوري خان جلسه مشورتي درگليداغ تشکيل داد.نتيجه جلسه اين بود،باتوجه به اينکه دردي خان ازمانيرومندتراست تسليم شده،مانيزمجبوربه تسليم شدن هستيم.بنابراين کوچک خان باتسليم شدن،جان مردمش رانجات داده ومانع ازآتش زدن منازل وخانه ها توسط جان محمدخان ونيروهايش شد.بعضی ازبزرگان نیزازجمله ملا کوسه وارازمحمدبای ازروستای چیغلق متواری شدند.قشون جان محمد خان چهارشبانه روز درگليداغ اتراق کرد.آذوقه وغذاي آنها توسط کوچک خان تامين مي شد.دراين مدت باران شديدي مي باريد ومانع ازحرکت قشون شده بود.به هرحال پس ازچهارشبانه روزتوقف ،آنهامسيرخودرابه طرف روستاي يانبلاق کچ کردند.شب قبل ازحرکت گروه موزيک وشيپورچي به دستور جان محمد خان سروصداي کافي راانجام داده بودند تاباعث رعب ووحشت مردم شده وآنهارامجبوربه فرارنمايند.به این ترتیب دردی خان ،قربان شادی، کوچک خان و... به یاری جان محمد خان پرداختند. خیلی ساده وآسان، خلع سلاح کردن ترکمنها وتسخیرترکمن صحرابه دست جان محمد خان فراهم گردید.پس ازاین اتفاق پاسگاههایی درنقاط مختلف ترکمن صحرا ایجادگردیدازجمله روستای امند نیز پاسگاهی زده شد که صفرعلی یاورخان به ریاست پاسگاه انتخاب شد. .(فجوری،ستاربردی:قشون کشی جان محمدخان،هفته نامه صحرا،شماره415،ص4.)به احتمال قوی پس از وی درسال های بعد از شهریور1320 قربان شادی به عنوان رئیس پاسگاه وامنیه روستای امند منصوب شد،که بیش از سی سوار نیز وی راهمراهی می کردند.در این مدت که ایشان رئیس پاسگاه بودند،حتی پس ازآن نیزبین مردم ودولت دارای اعتباری ویژه بوده است. منزل وی پناهگاه افرادی بود که بنابه عللی مورد قهروغضب قوم ویاخانواده خود قرار گرفته بودند. درصورت پناه آوردن به منزل وی ازطرف مردم و دولت آن شخص تامین جانی ومالی پیدا می کرد. از جمله این افراد می توان به حاجی یموت ازبیشک تپه که حدود4سال واندی،ماتی حاجی تاپیروزی انقلاب اسلامی، صفر یموت ازداشلی برون،طاغن دردی از طایفه گوگ گنبد،عبدالرحیم ازآق قلاکه دوسال اندی، بایری قوترازطعنه و...ازجمله این افراد می باشند. بخاطر شجاعت،مهمان نوازی واقتداری که داشت مدال ونشان های ازطرف دولت وقت به وی اهدا شده است. از دیگرافرادی که سال ها در منزل قربان شادی بسر بردند ،می توان به شاعر آق اویلی ملا اشاره کرد ایشان اشعاری را در مدح وستایش و مهمان نوازی واقتدار قربان شادی سروده اند که ابیاتی از آن رامی آوریم:« اشعار شاعرآق اویلی ملا،توسط شاعربای محمد قلیچی درحال جمع آوری می باشدکه ضمن تشکرازایشان که اشعار سروده شده درمورد قربان شادی رادراختیارم قراردادند.» اینک شعر سیزینگ کی: سیزینگ کی توختامیش طایفه دان گوگلانگ ایلیندان «شادی قربان» دیلان آدلار سیزنگ کی سن دک اوغول اونمز آتا بیلیندان یوموت ـ گوگلانگ یاقین ـ یادلار سیزینگ کی سخاوتینگ کاندیر یوراگ ـ دا، قول ـ دا عاجز لار آرقاسی غریبه دالده «قربان شادی» آدینگ آغزده ، دلده آد بیلن آبیرای ایل لار سیزینگ کی یورغه مونگین دوستم بدو آت بیلن باریش ـ گلیش اتسانگ یاقین ـ یاد بیلن عمرینگ اوتار آلقیش آلقین آد بیلن کسگیر قلیج، عرب آت لار سیزینگ کی آدینگ عرشه چیقدی اشیتدی ایل لار سنده بار خوب غلیق خوش زبان ـ دل لار عجب جوان وقتینگ آچیلان گُللار اوزین بویلی اینجه بیل لار سیزینگ کی الینگ آچیق سنینگ نان بیلن آشده عقل ـ هوشینگ جمدیر همه سی باشده آدینگی اشیدان یاقیندا ـ داشدا گلار سلامینگا دوستلار سیزینگ کی هیبتنگدان قورقار داغلار بوری سی سواش بولار قوچ یگیدنگ اوری سی سخی نی، جنّتی دیر قرآن سوره سی ایکی دنیا گونگل شاد لار سیزینگ کی شاهیر آق اویلی هم آیتمز هر سوزی اولی ایلینگ بیری،« قربان» ینگ اوزی هیچ اثر اتماسین پیس لارینگ گوزی عقل ـ فکر، فراست لار سیزنگ کی وبازهم درشعردرمانه قربان چنین سروه است: درمانه قربان ( قربان شادی ) کُلِ کردستان دان یوموت ـ گوگلنگ دان چوخلار گلار سنی گورمانه قربان ملاقتلی سوزلار چیقار دلینگ دان هر بیر سوزینگ منگزار درمانه قربان بگزاده صفت سن باتر یورم لی سواشده رستم تک پوختا دوروم لی هر بیر ایشدان گورالدالی گوروم لی دوشمان لار قالار لار آرمانه قربان .... این مرد بزرگ پس از سال ها در خدمت مردم بودن در ماه مبارک رمضان (تیر ماه)سال53خورشیدی در کوه شلمی برسر اختلاف پیش آمده درموردزمین های کشاورزی جان خود رااز دست داد.دراین واقعه چندین نفر نیز زخمی شدند.ایشان توجه ویژه ای به تحصیل علم ودانش داشته اند.بنابراین فرزندان خودرا به فراگیری علم ودانش ترغیب وتشویق می کردند. در دورانی که بسیاری از خانواده ها به کسب دانش اهمیت نمی دادند. ایشان درآن شرایط بسیار سخت ودرمنطقه محروم با تشویق خود بسیاری از فرزندان خود را حداقل تا دریافت مدرک تحصیلی دیپلم , راهنمایی کرده اند. حاصل چهار بار ازدواج وی که هنوز هم سه نفر از همسران وی در قید حیات هستند نه پسرویازده دختر بوده است. همسر اول نور سلطان فوت کرده،همسر دوم اوغل بیکه،همسر سوم اراز گل وهمسر چهارم گل بی بی نام دارند.فرزندان پسر وی نیز عبارتنداز: مرحوم شادی خان،حاجی کریم بردی،حاج سبحان بردی،رحیم بازنشسته بهداری در آشخانه، مرحوم جبار،یوسف،خلیل،مرحوم سلیم واحمد . درپایان ازهمه کسانی که به نحوی ازانحا درتهیه این مقاله یاری وهمراهی کرده اند،ازجمله حاج اتوزفرهمندیان،محمدقلی بخشی زاده،حاج مردقلی عوض زاده،یوسف وسبحان بردی شادی،بای محمد قلیچی،حاج ارازتقتمیش، قربان محمدقلیچی ومحمد کوسه وعبدالله دوجی همراهی درویرایش،تقدیروتشکرمی کنم.