بهمن مرادی- فروردین هفتادوچهار در حاشیه‌ی تحقیقات انجام شده توسط آقای محمود عطاگزلی تحت عنوان «نگاهی به احوال و افکار مسکین‌قلیچ عارف وارسته‌ی قرن نوزدهم ترکمن» جای خالی طرح چهره‌ی این شاعر بزرگوار به شدت احساس شد.
مرحوم «حاجی ملا موخی»، معتمد روستای کسر پیشکمر که در زمان حیات عارف، طلبه جوانی بوده و آشنایی نزدیک با ایشان داشته حکایت می‌کرده که آنه‌ملا قوللرعطا ـ امام جماعت روستای ملک‌علی تپه ـ چهره‌ای شبیه به چهره‌ی عارف دارند. این مطلب هنوز در ذهن نزدیکان و فرزندان وی مانده بود که مورد تأئید و تصدیق فرزند ارشد ملا موخی آقای «محمودقلی بایندری مقدم» نیز قرار گرفت. سپس آقای جمعه‌گلدی مرادی که وظیفه تحقیق و یادداشت مطالب مبهم زندگانی این عارف نامی را در باره‌ی تحقیق مذکور به عهده گرفته بودند، عازم روستای ملک‌علی تپه شدند. خوشبختانه آنه‌ملا در سن هفتاد و دو سالگی (متولد ۱۳۰۲ هـ.ش) در قید حیات بودند. با ایشان صحبت گردید، اظهار اطلاع نمودند که خود موفق به دیدار عارف نشده بود، ولی با ملا موخی مراوده‌ای نزدیک داشته است. ایشان شادمانه موافقت نمودند. عکسهایی توسط آقای «عیدمحمد رستمی» که عکاسی را به عهده گرفته بودند، تهیه گردید; سپس نقاش و طراح لایق، آقای «یعقوب دیبایی‌نیا»، طراحی تصویر را عهده‌دار شدند. چون مسکین‌قلیچ در سن پنجاه‌وهشت سالگی وفات یافته بود لزوم جوان نشان دادن چهره‌اش الزامی می‌نمود. عکسها تسلیم آقای دیبایی‌نیا گردید. وی با کمال هنرمندی چندین
راهنمای نوشتار درست ترکمنی (با الفبای لاتین و عربی)/ ویرایش مرداد 92
- مشخصات
- مجموعه: کتابخانه
- منتشر شده در جمعه, 23 فروردين 1392 11:27
- تعداد بازدید: 2861
نوشته‌ی: محمود عطاگزلی
نخستین نشر الکترونیکی: فروردین 1385
دومین نشر الکترونیکی: تیر 1391
سومین نشر الکترونیکی:
مرداد 1392/ با صفحه‌بندی جدید توسط یاشار نیازی (خدمات مهندسی گنبد کامپیوتر) با جلد رنگی
نوشتار واحد تركمنی، مقولهای است كه این روزها بسیار بر سر زبانها افتاده است.
نوشتار ترکمنهای ایران به الفبای عربی-فارسی انجام می‌گیرد و به دلیل دور افتادن از نوشتار قدیمی، نسل جدید با آشفتگی شدیدی در نوشتار خود مواجه شده‌اند.
برای مثال برای کلمه‌ی «اسب» at می‌توان نوشتارهای زیر را نمونه آورد:
آت، آط، عط.
واژه‌ی دو حرفی (at) به سه نوع دیده می‌شود و این حکایت از وخامت وضع نوشتاری ترکمنهای ایران دارد.
ترکمنهای ایران از دو میراث خود دور افتاده‌اند: 1- میراث مکتوب قدیمی (خط عربی-فارسی) که برای خود قواعد نوشتاری داشت. 2- اصول نوشتاری کنونی ترکمنستان که منطبق با زبان کنونی ترکمنی است.
ترکمن‌ها در ایران به خط عربی-فارسی می‌نویسند و پیروی نکردن از دو میراث مورد اشاره و نیز عدم انطباق آن با اصول نوشتار کنونی ترکمنستان سردرگمی نوشتاری برای ترکمنهای ایران را به همراه داشته است.
در تركمنستان، پس از استقلال این كشور، الفبای لاتین استفاده می‌گردد و این در حالی است که ما شاهد تغییر الفبای این کشور از عربی به لاتین (۱۹۲۸ م.) و دگر بار از لاتین به سریلیک (۱۹۴۰ م.) و بار دیگر از سریلیک به لاتین (۱۹۹۱ م.) بوده‌ایم.
الفبای لاتین تركمنی و دیگر ملل ترك‌زبان همچون تركهای تركیه و آذری در موارد جزئی با توجه به ویژگی‌های زبانی این ملل از هم تفاوت دارد.
***
در درس‌های ارایه شده برای نوشتار درست ترکمنی، از الفبای رسمی تركمنستان استفاده خواهیم كرد و در معادل‌های آن از الفبای عربی-تركمنی مورد استفاده در نشریات یاپراق، صحرا و ... بهره خواهیم برد.
الفبای عربی- تركمنی مورد استفاده در این کتاب، الفبایی است كه توسط استاد مرحوم دكتر حمید نطقی با نام «املاء قلاووزو» (یازی قایدالاری) در نشریه پربار «وارلیق» (شماره 91، 92 آذر و دی 1365) ارایه شده است. این الفبا توسط نگارنده، در کتابهای «الفبای پیشنهادی تركمن (انتشارات یاغتی، 1369)[1] و خودآموز تركمنی (الفبا، خط و تلفظ صحیح) (انتشارات حاج طلایی، 1372) تقدیم جامعهی فرهنگی تركمنهای ایران شد و اكنون به مرحلهای رسیده است كه بغیر از سه حرف (اوْ/o) و (ای/ y) و (غ در اول كلمه) تقریبا تمامی مسایل دیگر این الفبا حل شده است.[2]
| فایل | توضیحات | حجم فایل |
|---|---|---|
 جلد کتاب راهنمای نوشتار درست ترکمنی | جلد کتاب راهنمای نوستار درست ترکمنی/ مرداد 92 | 5839 Kb |
| راهنمای نوشتار درست ترکمنی | راهنمای نوشتار درست ترکمنی ویرایش مرداد 92 با جلد رنگی | 6624 Kb |
تکه
- مشخصات
- مجموعه: طوایف ترکمن
- منتشر شده در جمعه, 09 فروردين 1392 11:19
- تعداد بازدید: 1769
تحقیق از: محمود عطاگزلی
سلطانشا آتانیازوف در کتاب خود «شجره و نسب‌نامه طوايف تركمن» می‌نویسد:
«درباره‌ی تکه – یکی از طوایف بزرگ ترکمن – تا قرن 16 م. در تاریخ نوشتاری هیچگونه اطلاعاتی در دست نیست. در جلد هشتم کتاب دومِ دائرة المعارف ترکمن بر اساس روایت مردمی، تکه‌ها در قرن 13-12 م. در سفلای سیردریا Syrderýa (سیحون) می‌زیسته‌اند و بعد گروهی از آنان به سمرقند و گروه بزرگی به بالقان-مانگقیشلاق رفته‌اند. اکنون در ولایت سمرقند در بین ترکمنهای نورآتا، تیره‌هایی همچون تکه و سیچماز وجود دارند که این ادعا را تأیید می‌کند.
نوخورلی
- مشخصات
- مجموعه: طوایف ترکمن
- منتشر شده در جمعه, 09 فروردين 1392 04:23
- تعداد بازدید: 1843
نوخورلی nohurly
تحقیق از: محمود عطاگزلی
سلطانشا آتانیازوف می‌نویسد: «نوخور Nohur جلگه‌ای در کؤپت‌داغ می‌باشد و به طایفه‌ای کشاورز که در آنجا زندگی می‌کنند نوخورلی گفته شده است. نوخورلی یعنی: «کسانی که در جلگه‌ی نوخور زندگی می‌کنند.»، «اهالی جلگه‌ی نوخور». نوخور در اصل از زبان عربی به زبان فارسی وارد شده است و همان «نهر» به معنای جوی و رودخانه است. در منطقه‌ی نوخور چشمه فراوان است[1][1].
گؤکلنگ
- مشخصات
- مجموعه: طوایف ترکمن
- منتشر شده در جمعه, 09 فروردين 1392 11:07
- تعداد بازدید: 6202
گؤکلنگ Gökleň
تحقیق از: محمود عطاگزلی
سلطانشا آتانیازوف در کتاب شجره‌ی خود می‌نویسد:
«طایفه‌ی بزرگ گؤکلنگ که مختومقلی فراغی از میان آنان برخاست، محتملاً در قرون 18-17 میلادی در صحنه‌ی تاریخ ظهور کرده است، چرا که در کتابهای نوشته شده‌ی پیش از این تاریخ، حتی در «شجره تراکمه» ابوالغازی خان نیز به این نام برنمی‌خوریم.
نام این قوم که بخش بزرگی از آن در ترکمن‌صحرای ایران زندگی می‌کنند با قوم گؤک Gök که در قرن یازده میلادی از سواحل سیردریا به منطقه بالقان کوچیده‌اند، مرتبط است. پس از قرن یازده میلادی به علت ازدحام طوایف ترکمن در منطقه بالقان تعدای از آنان مجبور به کوچ شدند، از آن جمله گؤک‌ها بودند که به منطقه اترک-گرگان مهاجرت نمودند. پسوند «-لنگ» leň در این منطقه به واژه‌ی گؤک افزوده شده است. پسوند «-لنگ» leň که از زبان فارسی گرفته شده است بر اساس روایت‌های مردمی با جوانی قهرمان مرتبط است که گؤک و لنگ نام داشته است و موجب بازشدن سد و برخورداری مردم از آب سد شده است. برخی از روایات نیز حاکی از اینست که خود آن جوان، لنگ بوده است.